U Potkozarju, voćarstvo ima dugu i bogatu tradiciju. Najzastupljenije voćne kulture u ovom kraju su šljiva, kruška i jabuka. Šljiva Požegаča, nekada dominantna u zasadima, izgubila je svoj proizvodni potencijal zbog infestacije prouzrokovačem šarke šljive tokom 90-ih godina. Danas se uglavnom koriste tzv. čačanske selekcije šljiva.
Podizanje novih, intenzivnijih zasada
Značajniji period u podizanju novih, intenzivnijih zasada voća desio se u periodu od 2006. do 2013. Većina trenutnih zasada šljive, kruške i jabuke podignuta je u tom periodu. Nažalost, podsticajne mjere i opšta agrarna politika koja je stimulišala podizanje novih zasada u ovom periodu prioritet je stavljala na kvantitet, odnosno broj novih zasada, umjesto na kvalitet u smislu obezbjeđenja kvalitetnog sadnog materijala, odgovarajuće pripreme zemljišta i obezbjeđenja savremene opreme za uzgoj voća. Kao rezultat ovakvog pristupa u zasnivanju zasada, načinjene su greške koje do danas opterećuju vlasnike ovih zasada.
Pomenuti zamah u podizanju novih zasada voća nije pratio razvoj tržišne infrastrukture, posebno za manje uzgajivače kao što su zadruge, hladnjače, distributivni centri, linije za preradu, prodajne zadrugne radnje i sl. Povećana ponuda uticala je na pojavu niskih otkupnih cijena voća i do svojevrsnog monopolskog odnosa velikih otkupljivača i nakupaca.
Na osnovu podataka iz RPG-a, na teritoriji grada Prijedora prijavljeno je ukupno 169 ha zemljišta pod zasadima voća.
Prinosi i kvalitet
U odnosu na voćarski razvijene zemlje, prinos domaćih zasada ne odgovara karakteru intenzivnih zasada. Prosečan prinos jabuke iznosi 45 tona/ha, kruške 20 tona/ha a šljive 30 tona/ha, što je za 20 – 100% manje u odnosu na evropski prosek. Podsjećanja radi, u voćarski razvijenim regionima prosečan prinos jabuke iznosi 55 tona/ha, kruške i šljive 40 tona/ha.
Kvalitet proizvedenog voća za konzumnu upotrebu je takođe nizak. Udeo 1. klase jabuke i kruške u ukupnom prinosu trenutno iznosi oko 60% dok je u razvijenim voćarskim regionima oko 95%.
Gajeni sortiment ne prati dinamiku izmene sortimenta u evropskim zemljama. Zamjena sortimenta je spora a dominira sortiment star preko 15 godina. Nije evidentirana sadnja otpornih sorti koje imaju potencijal značajnog smanjenja troškova zaštite i pogodnih za organski uzgoj.
Otkup voća
Otkup voća vrši preduzeće „Bingo“ a.d. iz Kozarske Dubice i „Agroimpex Nova“ iz Gradiške. Preduzeće „Prijedorčanka“ a.d. vrši otkup industrijske klase voća. Značajan iskorak postignut je formiranjem voćarske zadruge „Kooperativa“ 2019. godine, a zatim izgradnjom kapaciteta za skladištenje i preradu voća u Omarskoj od strane grada i davanjem ovih kapaciteta od 2022. u zakup zadruzi. Jedan od ciljeva formiranja zadruge voćara „Kooperativa“ i izgradnje skladišno-preradnih kapaciteta u Omarskoj bio je upravo da se smanji zavisnost domaćih voćara od velikih otkupljivača i nakupaca i da im se omogući čuvanje, prerada i prodaja vlastitih proizvoda na tržištu po povoljnijim uslovima.
Mapiranje voćarskih područja
Do sada na području grada nije urađeno mapiranje voćarskih područja. Nisu identifikovane hazardne i multihazardne zone i u skladu sa tim planiranje zona gajenja. Sistem podsticaja podržava podizanje zasada svuda i u svim uslovima.
U ukupnom broju zasada koji se aktivno održavaju (nisu zapušteni), broj zasada svih voćnih vrsta koji se mogu okarakterisati kao intenzivni po osnovu broja biljaka po jedinici, iznosi 59 na 110,56 ha.
Iako sistemi za zaštitu od grada nisu nužan zahtjev, evidentno je da je udeo zasada koji se mogu okarakterisati kao zaštićeni vrlo mali – svega dva zasada na 2 ha površine. Samo jedan zasad površine 2,5 ha ima atifost sistem.
Primjena koncepta integralne zaštite
Primjena koncepta integralne zaštite definisana je Pravilnikom o načelima dobre poljoprivredne prakse, integralne zaštite bilja i dužnostima korisnika sredstava za zaštitu bilja (Sl. Glasnik Republike Srpske broj 90/13). Međutim, zbog otežane finansijske situacije većine uzgajivača voća, primjena ovog koncepta je otežana budući da zahtijeva viša ulaganja u ekološki prihvatljivija sredstva za zaštitu bilja. Uzgajivači se trenutno odlučuju na primjenu jeftinijih preparata lošijih eko-toksikoloških svojstava, dok je primjena bioloških ili organskih preparata zanemariva.